Σκοπός προγράμματος:

Η σχέση που υπάρχει μεταξύ εκπαίδευσης και δικαιωμάτων του παιδιού είναι αλληλένδετη, καθώς η εκπαίδευση δεν αποτελεί μόνο ένα από τα δικαιώματα, αλλά ένα ευρύτερο μέσο για την πραγμάτωση των δικαιωμάτων του παιδιού. Ταυτόχρονα, εμφανίζεται μια αμφίδρομη σχέση μεταξύ δικαιωμάτων του παιδιού και εκπαίδευσης· η εκπαίδευση θεωρείται το βασικό μέσο για την προώθηση των δικαιωμάτων του παιδιού και αντίστροφα τα δικαιώματα του παιδιού ενσωματώνουν με σαφήνεια την κατοχύρωση του δικαιώματος στην εκπαίδευση. Εξαιτίας αυτής της σχέσης, με τη μία ή την άλλη μορφή, τίθεται στο επίκεντρο ο ρόλος και ο χαρακτήρας της εκπαίδευσης για την εγκαθίδρυση μιας κουλτούρας για τα  δικαιώματα του παιδιού.  Αναγνωρίζοντας τη σημαντικότητα της εκπαίδευσης για τα δικαιώματα του παιδιού, αναπόφευκτα έρχεται στο προσκήνιο ο ρόλος των εκπαιδευτικών για την αποτελεσματική υποστήριξή της στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο η κατάρτιση των εκπαιδευτικών σε ζητήματα δικαιωμάτων του παιδιού αποτελεί μια επιβεβλημένη στρατηγική για την εξυπηρέτηση αυτού του σκοπού. Για τον λόγο αυτόν, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αλλά και το Γενικό Σχόλιο 5 της Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Παιδιού, αναδεικνύουν τη σημασία της κατάρτισης των εκπαιδευτικών στα δικαιώματα του παιδιού. Ειδικότερα, πέρα από την γενικότερη πρόβλεψη του άρθρου 42 για τη γνωστοποίηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού με σκοπό την εγκαθίδρυση μιας κοινωνικής κουλτούρας που αναγνωρίζει και σέβεται τα δικαιώματα του Παιδιού, η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού αναγνωρίζει τη σημαντικότητα της συστηματικής και εξειδικευμένης κατάρτισης όλων των επαγγελματιών και ειδικότερα των εκπαιδευτικών στα δικαιώματα του παιδιού. Αυτή η γενική επιταγή επαναλαμβάνεται[1] από την Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού εξειδικευμένη στην Ελλάδα στο πλαίσιο των συστάσεών της (2022) κατόπιν της αξιολόγησης της έκθεσης της ελληνικής πολιτείας σχετικά με την εφαρμογή της Σύμβασης στην Ελλάδα.

Συμπερασματικά, σκοπός του προγράμματος είναι η κατάρτιση των εκπαιδευτικών που αποτελεί βασικό στοιχείο της κριτικής παιδαγωγικής, στο πλαίσιο της αντίληψης ότι οι εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι όχι μόνο μεταδότες γνώσης, αλλά και ενεργοί φορείς κοινωνικής αλλαγής. Μέσω της κατάρτισης στα δικαιώματα του παιδιού, οι εκπαιδευτικοί αποκτούν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να ενσωματώνουν τις αρχές των δικαιωμάτων του παιδιού στην παιδαγωγική και διδακτική πράξη, συμβάλλοντας στην καλλιέργεια συνείδησης και σεβασμού των δικαιωμάτων στους μαθητές, να συμβάλλουν στη διαμόρφωση ενός σχολικού περιβάλλοντος που προάγει τα δικαιώματα του παιδιού, καθώς και να προστατεύουν τα δικαιώματα των παιδιών εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

 

Εκπαιδευτικοί στόχοι προγράμματος:

Η αξία της εκπαίδευσης για τα δικαιώματα του παιδιού συνίσταται αρχικά στο ότι σκοπεύει στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τη φύση των δικαιωμάτων και τα συγκεκριμένα δικαιώματα που κατέχουν τα παιδιά. Επιπρόσθετα, μέσα από πρακτικές που εδραιώνουν ένα σχολικό κλίμα συμμετοχής και αλληλεπίδρασης, συνεισφέρει στην εδραίωση των στάσεων και των αξιών στις οποίες βασίζονται η δημοκρατική συμβίωση και η πολιτειότητα, σύμφωνα με τις οποίες τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται τα δικαιώματα των άλλων, να συμπεριφέρονται με έναν κοινωνικά υπεύθυνο τρόπο και να υποστηρίζουν τη δικαιοσύνη και την ισότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, η εκπαίδευση για τα δικαιώματα του παιδιού δεν έχει σκοπό μόνο την αναγνώριση των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά την πρόληψη και την επανόρθωσή τους. Επιπρόσθετα, η εκπαίδευση για τα δικαιώματα του παιδιού σκοπεύει στην ενδυνάμωση των παιδιών ώστε να αναλαμβάνουν θετική δράση για την προάσπιση των δικαιωμάτων άλλων ατόμων, καθώς έχει προκύψει ερευνητικά ότι όταν τα παιδιά γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και τα έχουν βιώσει στο πλαίσιο της καθημερινής τους ζωής, αναπτύσσοντας το αίσθημα του ανήκειν στη σχολική κοινότητα, εμφανίζονται πιο υποστηρικτικά για τα δικαιώματα των άλλων.

Γνωστικές δεξιότητες:

  • Κατανόηση των θεωρητικών κατευθύνσεων των δικαιωμάτων που περιλαμβάνονται στη Σύμβαση και των κατευθυντήρων αρχών της.
  • Ενσωμάτωση των αρχών της Σύμβασης στην παιδαγωγική και διδακτική πράξη.
  • Συμβολή στη διαμόρφωση ενός σχολικού περιβάλλοντος που βασίζεται στις αρχές των δικαιωμάτων του παιδιού.
  • Κατανόηση βασικών αρχών της διαφοροποιημένης διδασκαλίας.
  • Σημασία της προσωπικής ευθύνης για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, θρησκείας ή κοινωνικής θέσης.
  • Kαλλιέργεια δεξιοτήτων που θα συμβάλλουν στην διαμόρφωση ενεργών μαθητών/τριών και μελλοντικών υπεύθυνων πολιτών.

 

Ψυχοκινητικές-κοινωνικοσυναισθηματικές  δεξιότητες:

  • Ενίσχυση της συλλογικής ευαισθητοποίησης.
  • Ενίσχυση αυτοπεποίθησης των παιδιών.
  • Ενθάρρυνση της κριτικής σκέψης.
  • Καλλιέργεια σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα και
  • Δημιουργία «χώρου», ώστε κάθε παιδί να ακουστεί και να νιώσει πως η φωνή του μπορεί να φέρει αλλαγή.

 

Συμπεριφορές/Στάσεις:

  • Ανάπτυξη πρακτικών που βασίζονται στα δικαιώματα του παιδιού στο Νηπιαγωγείο.
  • Σύνδεση εκπαίδευσης για τα δικαιώματα με στόχους ευημερίας, (π.χ. καταπολέμηση της παιδικής παχυσαρκίας).
  • Οριοθέτηση της σχολικής βίας.
  • Ενίσχυση της ενσυναίσθησης.
  • Θεμελίωση της ομαδοσυνεργατικότητας.
  • Ανάπτυξη αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς.
  • Αποδοχή της διαφορετικότητας.
  • Τρόποι προσαρμογής στόχων, μεθόδων και υλικών.
  • Πρακτικές συμπερίληψης παιδιών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στη νηπιακή τάξη.